Zuur basen evenwicht

Ancient Wisdom meets modern science

Nigella Sativa

Oude traditionele fytomedicijn herontdekt door de moderne wetenschap

Geneeskrachtige ‘Whole food’ extracten van Zwarte Komijn uit Egypte bevatten meer dan 100 bioactieve stoffen die synergetisch samenwerken

om (dis)balansen effectief te kunnen herstellen

Lukas T.S. Tjan

et geheim van farao’s door de moderne wetenschap ontdekt: de therapeutische en medische potentie van Nigella Sativa (zwarte komijnzaden) zijn duizenden jaren bekend. In het graf van de Egyptische Farao Tut-Ankh-Amon werd een flesje Black cumin seed gevonden. De oorsprong ligt in Egypte en onder de naam Ketzah is de plant al in het Oude Testament bekend. Reeds 5000 jaar geleden was de genezende werking van Nigella Sativa bij de antieke heelmeesters in Midden Oosten en India bekend. De olie wordt toegepast voor de behandeling van letterlijk iedere ziekte. Ibn Sina, bekend voor zijn medische kennis en schrijver van het historisch boek ‘The Canon of Medicine’ die door velen als beroemdste boek in de geschiedenis van de geneeskunde wordt beschouwd, verwijst naar Nigella Sativa als het zaad dat de energie van het lichaam bevordert en bij vermoeidheid kan worden toegepast en verscheidene andere therapeutische toepassingen vooral bij spijsverteringsproblemen.

Nigella Sativa (Black Cumin seed of Zwarte komijn) is een éénjarig kruid met lichtblauwe bloemen en veervormige bladeren. Hippokrates noemde het kruid melanthion of melanospermum en gebruikte het onder andere bij slangenbeten, huiduitslag en diverse wonden. In de loop de eeuwen kreeg Nigella Sativa, in het Nederlands ook wel Narduszaad genoemd, in de volksgeneeskunde een uitstekende naam en werd in veel kruidenboeken genoemd. N.Sativa wordt in Turkije, Syrië en Egypte grootschalig verbouwd. De belangrijkste producent is Zuid-Egypte die bekend staat voor haar uitstekende kwaliteit. Door koude persing wordt uit de zaden een hoogwaardige olie gewonnen. Deze bevat o.a. een zeer hoog gehalte (ruim 80%) aan meervoudig onverzadigde vetzuren en meer dan 100 andere bioactieve werkzame stoffen.

Met deze ‘whole food’ natuurlijke kruidenolie worden zeer goede resultaten bereikt bij de behandeling van allergieën en stofallergie, acne en neurodermitis. Vooral bij bepaalde bacteriële en virale infecties geeft de olie verbluffende resultaten. Het wordt verder inwendig gebruikt om het immuunsysteem te versterken, bij maag- en darmproblemen, reumatische klachten, slaapstoringen, klachten aan de luchtwegen zoals longemfyseem en astma en atopisch eczeem.

Traditionele kruid Nigella Sativa
De plant Nigella Sativa (zwarte komijn) heeft hemelsblauwe bloemen met kantachtige schutblaadjes. N. Sativa wordt wel eens (ten onrechte) aangezien voor wild uienzaad. De naam zwarte komijn is voor Nigella Sativa eigenlijk ook niet terecht. De plantensoort Nigella Sativa heet in het Nederlands zwarte komijn of Narduszaad of Nigella. De plant zwarte komijn wordt soms ook nog muskaatbloem genoemd, is een eenjarige plant uit de ranonkelachtigen familie (Ranunculaceae) en heeft veerachtig blad. Van uiterlijk lijkt deze plant zeer goed op "juffertje-in-het-groen". N. Sativa wordt 30-45 cm hoog , heeft tere lichtblauwe of witte bloemen met 5-10 bloemblaadjes. De vrucht is een grote en opgeblazen capsule samengesteld uit 3-7 follikels, die talrijke zaden bevatten. De bloemen van zwarte komijn zijn blauwgrijs en de plant heeft zwarte zaden die naar aardbeien geuren.
De naam zwarte komijn is eigenlijk ook niet terecht, aangezien echte zwarte komijn de soort Bunium persicum betreft. Deze echte zwarte komijn uit o.a. Pakistan en Afghanistan is zeer sterk van smaak en wordt in ons land nauwelijks gebruikt vanwege de voor ons onaangename geur en smaak. De verwarring tussen de verschillende kruiden is dus nogal groot, want het is niet altijd duidelijk waar je mee te maken hebt als men spreekt over zwarte komijn. We spreken liever over Nigella Sativa komijnzaad.

De gedroogde N. Sativa zaden hebben een scherpe nootmuskaatachtige smaak. Het kruid wordt vooral in recepten uit India, Egypte, Griekenland en Turkije gebruikt. De zwarte komijnzaden worden zowel vers als droog geroosterd in gerechten toegepast. Nigella geeft smaak aan groentegerechten, lamsvlees en curries in de Indiase keuken. Het is onderdeel van verschillende (Indiase) kruidenmengsels. Het kruid is te koop in de Indiase toko. Overigens moet je dit kruid ook niet verwarren met de culinaire komijn zaad (Cyminum van Cuminum).

Het Nigella Sativa kruid gaat in vele landen en tijden voor verschillende namen door het leven. In het oude Latijn wordt het geroepen als Panacee hetgeen betekent ‘de alles genezer' terwijl in het Arabisch als Habbat et Baraka' ofwel the Seed of Blessing wordt genoemd. In India en diverse andere landen krijgt het de naam Kalonji. Andere namen voor Nigella Sativa zijn: Engels: black cumin of charmushka of kalonji; Duits: Schwarzkümmel; Frans: cheveux de venue; Spaans: neguilla; Italiaans: nigella of kalinji

Samenstelling

De chemische samenstelling van de zwarte N. Sativa zaad is divers en bevat aminozuren, bioflavonoïden, proteïnen, koolhydraten, vaste en vluchtige oliën, verzadigde (20%) en onverzadigde (80% Omega 3, 6 en 9)) vetzuren, alkaloïden, saponienen, vitaminen, mineralen en veel andere fytochemische samenstellingen.).

Overeenstemmend aan de traditionele gebruik en praktijken en getoetst op basis van wetenschappelijke normen in de moderne kruidengeneeskunde werden de bioactieve stoffen van de vluchtige olie van zwart zaad (54-80%%) reeds in 1963 door El-Dakhakhany geïdentificeerd en aangetoond dat Thymoquinone (TQ), de belangrijkste actieve bestanddeel van vluchtige olie van het zwarte cumin zaad was. Andere analoge compositie van Thymol, Thymoquinone en Dithymoquinone samen wordt tevens ook als belangrijke componenten genoemd. De aanwezige meervoudig onverzadigde vetzuren: Linol(een)zuur (Omega 3, Omega 6, inbegrepen Alpha linoleenzuur) bestaat uit 55.53%. De vetzuren van enkelvoudig onverzadigde vetzuren (omega 9) bestaat uit 26.4%, waarvan 22.72 % petroseleenzuur en 3.73 % Oliezuur (veel in olijfolie). De totale verzadigde vetzuren bestaat uit 18.1%, waarvan 14.21 % palmitic vetzuur, 2.31% Myristic vetzuur, 0.89 % Arachinic vetzuur, 0.13% Lauric vetzuur en 0.21% Caprine vetzuur.

De 7 kerneigenschappen

De kern van de disbalansen zijn terug te vinden op het cellulaire niveau. Zo bezit Nigella Sativa als ‘whole food’ kruidenextracten een spectrum van meer dan 100 actieve werkzame stoffen die op de cellulaire lagen inwerken. De geschiedenis en de moderne wetenschap hebben bewezen dat de natuurlijke samenstelling van actieve stoffen effectief en duurzaam kunnen inwerken in het menselijk lichaam en we kunnen deze geneeskrachtige kruid ook als een natuurlijke voedingssupplement met een breed scala aan eigenschappen en toepassingen:

Nigella Sativa wordt het meest onder diepgaande wetenschappelijke onderzoekingen onderworpen. (Aggarwal et al, 2008). In de laatste 2 decennia zijn niet minder dan 200 studies verricht op deze traditionele geneeskrachtige kruid en haar belangrijkste werkzame componenten met name de morfologische geneeskrachtige eigenschappen Thymoquinone (TQ). In totaal zijn er in de laatste halve eeuw meer dan 500 onderzoekingen verricht.

Kleurrijke bioflavonoiden in planten en kruiden

De aanbevelingen aan het adres van bioflavonoids zijn niet gering. De beste manier om een brede pallet aan flavonoids te verkrijgen is door een dieet, rijk aan fruit, groenten, thee, kruiden en soja te voeden. Het nemen van een ‘whole food’ kruidenextract of een stukje fruit of salademix levert een complete combinatie aan diverse soorten flavonoiden op.

Flavonoïden vormen een grote familie van plantaardige stoffen. Ze bepalen in groenten en fruit de grote variatie in kleuren, van geel tot rood en donkerpaars: rode druiven, sinaasappelen, gele en rode paprika, roze grapefruit, aardbeien, bosbessen, enzovoort.. Flavonen (Latijnse flavus = geel) hebben hun naam te danken aan plantenstoffen die gebruikt werden voor het geel verven van wol en katoen. Ze worden ook aangeduid als bioflavonoïden en vroeger als vitamine P.

Tot nu toe zijn er ruim 4000 soorten flavonoïden beschreven. Aan de hand van hun chemische structuur kunnen ze worden onderscheiden in: Flavonen, Flavonolen, Catechinen, Isoflavonen, Flavononen en Anthocyanen. Verwante bioactieve stoffen zijn onder meer carotenen, glucosinolaten, organosulfiden en terpenen.
Van een aantal heel groot aantal flavonoïden is bekend dat ze, evenals de vitaminen A, C en E, een sterke antioxidatieve werking hebben: ze neutraliseren het schadelijk effect van agressieve zuurstofmoleculen (vrije zuurstofradicalen of oxidatie) op de cellen. Vele recente onderzoeken hebben beschermende en genezende werking van bioflavonoiden en andere bioactieve stoffen in groenten en fruit tegen kanker, hart- en vaatziekten, chronische ziektes en diverse andere aandoeningen vastgesteld.

Verder kunnen ze inwerken op enzym- en hormoonsystemen en het afweersysteem. Ze kunnen enzymprocessen in gunstige zin beïnvloeden die een rol spelen bij de celdeling en lichaamsafweer bij kanker, de bloedstolling bij bloedvatenproblemen en het cholesterolgehalte bij hart- en vaatziekten. Polyfenolen als catechins in groene thee, cacoa\ chocolade, rode wijn, vruchten, groenten en in de meeste kruiden zijn zeer belangrijke componenten met vele biologische functies met inbegrip van anti-inflammatorische, antioxidatieve, en anticarcinogenesische eigenschappen.

Partners van de natuur

De consumptie van flavonoïden via de westerse voeding is vergeleken met Aziatische landen aan de lage kant, mede doordat ten gevolge van koken en bewerken het gehalte aan flavonoïden met 50 tot 90 procent daalt. Vandaar het advies om meer (verse) groenten en fruit te eten. Er bestaat echter geen norm voor de minimale hoeveelheid flavonoïden die onze voeding zou moeten bevatten. Het nemen van ‘Whole food’ voedingssupplementen met een compositie van kruidenextracten en essentiële oliën is daarom aan te bevelen om aan onze dagelijkse voeding aan te vullen.

In de volksgeneeskunst worden de zaden ook gebruikt als diuretics, ontspannende middelen tegen hoge bloeddruk en als immuniteitsversterkers. Belangrijk zijn de zaden gemeld veilig om te zijn wanneer normaal als voedsel wordt gebruikt (DerMarderosian. et al, 2005). Zij dienen ook om baarmoedersamentrekkingen te bevorderen maar wanneer de geconcentreerde zaden in grote hoeveelheden worden ingenomen leidt dat tot natuurlijke abortus (Aqel en Shaheen, 1996). Er zijn studies geweest die aantonen dat de olie van de zaden kan worden gebruikt om dermatitis te behandelen (Zedlitz et al, 2002). Verscheidene gunstige farmacologische gevolgen zijn toegeschreven aan de ruwe ‘whole food’ zuivere olie met haar componenten als anti-histaminicum (Chakravorty et al, 1993), tegen hoge bloeddruk (Zaoui et al, 2000), hypoglycemische (Al-Hader et al, 1993 en El-Dakhakhny M. et al, 2002), schimmeldodende (Khan et al, 2003), anti-inflammatorische (Al-Ghamdi, 2001) samen met significante anti-neoplastische (Worthen et al, 1998) activiteiten.

Een aantal studies wijzen op dat N. Sativa specifiek antiparasitic effect heeft, waarschijnlijk wegens de remming van chromosomale aberraties in gastheercellen (uit aboul-ELA 2002). De eerste studie over interactie van N. Sativa compositie met bloedcoagulatie werd gepresenteerd door ENOMOTO et al. (2001). RCHID et al. (2004) voerde een studie uit om het effect van N. Sativa extracten op insulineafscheiding te onderzoeken. De resultaten toonden aan dat de toevoeging van N. Sativa extracten beduidend de insuline verhoogde.

Het pijnstillende effect van N. Sativa schijnt toe te schrijven aan interactie in het centrale zenuwstelsel (CNS) evenals de voornoemde perifere mechanismen te zijn. De observaties stellen voor dat aquaeous en methanoluittreksels van N. Sativa bezit machtige CNS en een pijnstillende activiteit vooral in het geval van het methanolic uittreksel (AL-NAGGAR et al. 2003).

De belangrijkste bestanddeel van N. Sativa met anticarcinogenetische effecten is de isomerische thymoquinone in combinatie met andere actieve componenten. Zoals in zijn anti-inflammatorische eigenschappen, schijnt de radicaalvangende capaciteit van deze compositie een belangrijke rol in zijn anti-tumor effecten te spelen (KHAN et al. 2003b, 2003c en Ramadan MF et al, 2003 ).

De anti-tumor activiteit van zwarte komijnolie is ook aangetoond in vivo in proeven op dieren. In een studie door SALOMI et al. (1992), werd de ontwikkeling van een carcinoom volledig geremd door de olie bij een dosis 2 mg/mouse per dag x 10. KHAN en SULTANAROZIJN (2005) melden tevens het chemopreventive effect van N. Sativa.

De anti-inflammatorische en anti-microbiale gevolgen van zwarte komijnolie verwijzen dat het als adjunctieve aan periodontale behandeling (Ismael Ozkanli 2009) nuttig zou kunnen zijn. Periodontitis is wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van tandverlies

KALUS et al (2003) onderzochten het effect van N. Sativa op het subjectieve gevoel van patiënten met allergische ziekten. In hun studies werd een totaal van 152 patiënten met allergische ziekten (Rhinitis, bronchiaal astma, atopic eczema) behandeld met N. Sativa olie, die in capsules bij een dosis 40 tot 80 mg/kg/dag wordt gegeven die (ruwweg 3-7 g/dag wordt toegepast). De studie bestond uit drie delen, één waarvan een willekeurig verdeelde gecontroleerde proef was. In dit deel werden capsules met 500 mg Egyptische N. Sativa olie (3 keer per dag en 8 weken lang) werd vergeleken met een placebo olie. De score van subjectief gevoel verminderde bij de behandeling met zwarte zaadolie in alle vier studies. De auteurs concludeerden dat de zwarte komijnolie een efficiënte aanvulling is om allergieën te behandelen.

Deze studies verstrekken collectief duidelijke aanwijzingen dat de ontwikkeling van bestanddelen uit de zwarte komijnzaden in moderne geneeskunde zeer nuttig zouden kunnen worden toegepast.

1. Aggarwal BB, Kunnumakkara AB, Harikumar KB, Tharakan ST, Sung B, Anand P Potential of Spice-Derived Phytochemicals for Cancer Prevention Planta Med 2008. Jul 8 .

2. Al-Ghamdi MS. The anti-inflammatory, analgesic and antipyretic activity of Nigella sativa. J Ethnopharmacol. 2001;76:45–48.

3. Al-Hader A, Aqel A, Hassan Z. Hypogycemic effects of the volatile oil of Nigella sativa seeds. Int J Pharmacol. 1993;31:96–100.

4. Al-Naggar TB, Gomez-Serranillos MP, Carretero ME, Villar AM: Neuropharmacological activity of Nigella sativa L. extracts. J Ethnopharmacol 88: 63 (2003)

5. Chakravorty N. Inhibition of histamine release from mast cells by Nigellone. Ann Allergy. 1993;70:237–242.

6. DerMarderosian A, Lawrence L, Beutler J, Grauds C, Tatro DS, Cirigliano, DeSilva D. Facts and Comparisions. 4th. Lipincott Williams & Wilkins; 2005. The Review of Natural Products.

7. El-Dakhakhny M, Mady N, Lembert N, Ammon HPT: The hypoglycemic effect of Nigella sativa oil is mediated by extrapancreatic actions. Planta Med 68: 465 (2002b)

8. Enomoto S, Asano R, Iwahori Y, Narui T, Okada Y, Singab ANB, Okuyama T: Hemotological studies on black cumin oil from the seeds of Nigella sativa L. Biol Pharm Bull 24: 307 (2001)

9. Kalus U, Pruss A, Bystron J, Jurecka M, Smekalova A, Lichius JJ, Kiesewetter H: Effect of Nigella sativa (black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases. Phytother Res (2003) 17:1209

10. Khan N, Sultana S: Inhibition of two stage renal carcinogenesis, oxidative damage and hyperproliferative response by Nigella sativa. Eur J Cancer Prev 14: 159 (2005)

11. Khan MA, Ashfaq MK, Zuberi HS, Mahmood MS, Gilani AH. The in vivo antifungal activity of the aqueous extract from Nigella sativa seeds. Phytother Res. 2003;17:183–186

12. Ozkanli I: Nigella Sativa Linneaus. Black cumin oil as a therapeutic agent in medicine and dentistry. (2009)

13. Ramadan MF, Kroh LW, Mörsel JT: Radical scavenging activity of black cumin (Nigella sativa L.), coriander (Coriandrum sativum L.), and niger (Guizotia abyssinica Cass.) crude seed oils and oil fractions. J Agric Food Chem 51: 6961 (2003)

14. Rchid H, Chevassus H, Nmila R, Guiral C, Petit P, Chokairi M, Sauvaire Y: Nigella sativa seed extracts enhance glucose-induced insulin release from ratisolated Langerhans islets. Fundam Clin Pharmacol 18: 525 (2004)

15. Salem ML: Immunomodulatory and therapeutic properties of the Nigella sativa L. seed. Int Immunopharmacol 5: 1749 (2005)

16. Worthen DR, Ghosheh OA, Crooks PA. The in vitro anti-tumor activity of some crude and purified components of blackseed, Nigella sativa L. Anticancer Res. 1998;18:1527–1532.

17. Zaoui A, Cherrah Y, Lacaille-Dubois MA, Settaf A, Amarouch H, Hassar M. Diuretic and hypotensive effects of Nigella sativa in the spontaneously hypertensive rat. Therapie. 2000;55:379–382.

18. Zedlitz S, Kaufmann R, Boehncke WH. Allergic contact dermatitis from black cumin (Nigella sativa) oil-containing ointment. Contact Dermatitis. 2002;46:188.

19. Zohary D, Hopf M. Domestication of Plants in the Old World. Oxford University Press); 2001.

Dit artikel is in 2009 in het vaktijdschrift Beyond Medicine gepubliceerd en is geschreven door Lukas T.S. Tjan, voedingswetenschapper die vele artikelen over Voeding en Gezondheid heeft geschreven en gepubliceerd. Tevens zijn diverse natuurlijke en orthomoleculaire voedingssupplementen door hem samengesteld, geproduceerd en op de markt gebracht. Voor meer informatie: mobiel 06 39704608 of e-mail: lukastjan@scienceforlife.eu Websites: www.scienceforlife.eu